دکتر فتوحی: پاسخگویی، حمایت گری و انصاف در توزیع منابع، سرلوحه اقدامات معاونت تحقیقات و فناوری است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر اکبر فتوحی، معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه گفت: حوزه معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه همانند سایر معاونت ها، تمامی فعالیت ها و اقدامات خود را در قالب برنامه چهارساله ارائه و همان مسیر را دنبال می کند.

وی افزود: پژوهش و فناوری از پیشینه‌ی بسیار جدی در دانشگاه علوم پزشکی تهران برخوردار است و گستره‌ی وسیعی (مراکز تحقیقاتی، مراکز رشد، برج فناوری، آزمایشگاه جامع و ازمایشگاه های مراکز و دانشکده ها، اساتید و دانشجویان فرهیخته و بسترهای بهداشتی درمانی ملی و بعضا منحصر به فرد دانشگاه) را شامل می شود. این مسئله بستر مستعدی را برای رشد و پیشرفت فراهم کرده و موجب موفقیت دانشگاه در این حوزه شده است. بنده بعد از هشت سال مجددا معاونت تحقیقات و فناوری را تحویل گرفتم و واقعیت این است که در این مدت پیشرفت های خوبی در این حوزه صورت گرفته و در حوزه‌هایی که در آن زمان کمتر توجه شده بود، همچون حوزه فناوری، مراکز رشد و جذب هیات علمی، توسعه قابل توجهی رخ داده است. به گونه ای که مشخصا اکنون در حوزه‌ی فناوری، مدیریت مستقل و نسبتا پر قدرتی وجود دارد. همچنین آزمایشگاه جامع توسعه قابل توجهی در این سال ها داشته است. در حوزه‌ی تجهیزات پزشکی و دارو نیز رشد قابل توجهی داشتیم به گونه ای که تا کنون بیش از دویست محصول در مراکز رشد مختلف دانشگاه با گردش مالی یا در حقیقت با فروش بسیار قابل توجه تجاری شده است که نقش قابل توجهی در بازار ایفا می کنند.

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه، سپس به چالش های این حوزه اشاره کرد و گفت: بزرگترین چالشی که با آن مواجه بوده و هستیم، بحث مشکلات تحریم و مسایل اقتصادی کشور است و دانشگاه نیز تحت تاثیر این چالش قرار داشته است. خوشبختانه تیم مدیریت فعلی دانشگاه نیز نگاه مثبتی به این حوزه تحقیقات و فناوری داشتند و به این درک و نگاه رسیدند که پژوهش و فناوری چرخ پنجم نیست و اگرچه آموزش و درمان بسیار مهم است اما آنچه دانشگاه را دانشگاه می کند، پژوهش و فناوری است و خوشبختانه در این حوزه حمایت‌های قابل توجهی صورت گرفته و می گیرد که منجر به اطمینان خاطر شده است.

دکتر فتوحی، نقش دانشگاه علوم پزشکی تهران را در پیشبرد علوم و توسعه فناوری ارزشمند خواند و تصریح کرد: اکنون می دانیم که علی‌رغم همه‌ی محدودیت‌ها دانشگاه متوجه اولویت‌دار بودن حوزه پژوهش و فناوری برای کشور هست چرا که دانشگاه علوم پزشکی تهران نقش و سهم قابل توجهی در توسعه علمی و فناوری در کشور دارد و آرام شدن رشد در دانشگاه علوم پزشکی تهران منجر به آرام شدن نرخ رشد در کل کشور می شود.

طراحی مدلی برای تخصیص منابع مالی 

وی اقدامات معاونت را به دو بخش کارهای حمایتی (فعالیت های روتین معاونت) و اقدامات فعالانه (برای پیگیری برنامه ها) تقسیم کرد و افزود: یکی از چالش‌هایی که در ابتدای امسال رخ داد این بود که ردیف‌های بودجه‌ی مراکز تحقیقاتی مستقل حذف شد و بالاخره دانشگاه خودش باید برای اختصاص منابع میان مراکز و دانشکده ها تصمیم بگیرد. در این راستا باید مدلی مبتنی بر شفافیت، انصاف و جامع بودن طراحی می شد. از این رو بر مبنای بروندادهای علمی، بروندادها و اثرات فرا آکادمیکی که در مراکز و دانشکده‌ها از طریق تحقیقات و فناوری خود در جامعه دارند مدلی پیشنهاد و بحث شد و به صورت شفاف در جلسات شورای پژوهشی دانشگاه مطرح و در خصوص مدلی مناسب تصمیم‌گیری شد. در این جلسات مشخص شد که منابع مالی دانشگاه چگونه بین حوزه‌های مختلف تقسیم‌ شود که منجر به پژوهش‌های کاربردی و پژوهش‌های تاثیرگذار بیشتری شود.

دکتر فتوحی، خاطر نشان کرد: همواره بحث تقسیم پول و منابع با چالش مواجه است اما خوشبختانه این مدل تا کنون با چالش جدی مواجه نشده و مدیریت بودجه دانشگاه نیز بر مبنای همین مدل تفاهم‌نامه‌ها را تنظیم و به امضا می رساند. خوشبختانه با اجرای این مدل از تخصیص بودجه، تا کنون رضایت نسبی وجود دارد و یا حداقل اعتراض‌های شدیدی وجود ندارد و نشان می دهد که این مدل به قدر کافی شفاف و احتمالا منصفانه طراحی شده است. این کار مبتنی بر شفافیت، مشارکت ذی نفعان و مبتنی بر خروجی‌های روشن صورت گرفت.

حمایت از مراکز توسعه پژوهش های بالینی در بیمارستانها

معاون پژوهشی دانشگاه، حمایت از پژوهش‌های بیمارستانی و مراکز توسعه پژوهشهای بالینی در بیمارستان را از دیگر برنامه ها خواند و گفت: معتقدیم که حوزه‌های بالینی ما پتانسیل بالایی برای  پژوهش‌های کاربردی مفید و موثر دارند که بعضی از آنها در قالب مراکز تحقیقاتی در بیمارستان‌ها حمایت می شوند. اما بخشی در مراکز عام تر و بدون اختصاص به رشته یا حوزه ای خاص به این اقدام مبادرت می ورزند که برنامه جدی برای حمایت از آنها را دنبال می کنیم.

تفویض اختیارات پژوهشی، پاسخگویی و شفافیت

از دوره های گذشته، فرایند تفویض اختیارات پژوهشی شورای پژوهشی دانشگاه به مراکز و دانشگاه تسریع شد. این سیاست ادامه یافت منتها در این دوره، فرایندها شفاف‌تر و دقیق‌تر شده و به صورت مکتوب به ثبت رسیده و اکنون هم در حال اجراست.

وی از حوزه‌ی پژوهش دانشگاه، به عنوان خانواده‌ی بزرگی یادکرد و گفت: حضور بیش از دویست هیات علمی پژوهشی موجب شده تا بعد از دانشکده پزشکی بیشترین هیات علمی را داشته باشیم که خب حجم کار حمایتی و لجستیکی قابل توجهی را ایجاد می‌کند. همچنین اکنون بالای پنجاه مجله با همکاری دانشگاه منتشر می شوند و طی یک سال گذشته یازده مجله توانستند در اسکوپوس نمایه شوند. اکنون تقریبا همه‌ی مجلات دانشگاه که پتانسیل رفتن به یک نمایه بین‌المللی را داشتند، در پایگاه های بین المللی نمایه شده اند.

سبد متنوع از گرنت های پژوهشی

دکتر فتوحی، از تنوع گرنت های پژوهشی خبر داد و گفت: گرنت ها از سالیان طولانی در دانشگاه از جایگاه مهمی برخوردار بوده و کمک می‌کند از یک سو حمایت‌های ویژه‌ای از محققین صورت بگیرد و از طرفی دیگر، سیاست‌های دانشگاه نیز در آن اعمال شود. این مسئله در سال های اخیر توسعه‌ی خیلی خوبی از نظر تنوع و به لحاظ اعتباری داشته است. گرنت های فناورانه در این سال ها توسعه یافته است ومجموعا به نظر من سبد خیلی قابل توجهی از گرنت های پژوهشی وجود دارد که اعضای هیات علمی و بعضا دانشجوها می توانند از آن استفاده کنند.

طراحی دوره فلوشیپ پژوهشی

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه، بحث توانمندسازی اعضای هیات علمی دانشگاه را از پروژه‌های کلان دانشگاه دانست و افزود: می‌توانیم ادعا کنیم برنامه جامعی برای توانمندسازی پژوهشی اعضای هیات علمی، در حوزه‌ی معاونت تحقیقات و فناوری تدوین شده و در جلسه بعدی شورای دانشگاه در قالب دوره‌ی فلوشیپ پژوهشی طرح خواهد شد. این طرح سبد جامع و کاملی از نیازهای یک عضوهیت‌علمی در طول دوره‌ی کاری می خواهد بود و ضمن فراگیری دانش و مهارت های مرتبط با پژوهش و فناوری می تواند مدرکی تحت عنوان یک فلوشیپ پژوهشی دریافت کنند.

همچنین به طور ویژه تلاش های زیادی در راستای حمایت از اعضای هیات علمی پژوهشی دانشگاه در جهت رفع چالش‌های ارتقا، ترفیع، مسایل آموزشی و پژوهشی آنها صورت گرفته است و در چندین حوزه معاونت در حال پیگیری است.

همچنین مجموعه قوانینی در زمینه نحوه تعامل مراکز تحقیقاتی با دانشگاه تدوین شده که آن هم در انتظار تصویب در شورای دانشگاه است.

حمایت از پژوهش های لبه دانش

وی با اشاره به فعالیت های حوزه فناوری گفت: در حوزه‌ی فناوری نیز فعالیت های مختلفی شکل گرفته است. در دانشگاه، جایی که می تواند پژوهش لبه دانش انجام ‌دهد، می‌تواند صحبت از توسعه‌ی فناوری کند و این جای خوشبختی دارد که دانشگاه پتانسیل انجام پژوهش‌های لبه‌ دانش در حوزه‌های مختلف را دارد و اصطلاحا زمین حاصلخیزی ایجاد شده که اکنون می توانید انتظار داشته باشید که بخشی از این پژوهش‌های لبه دانش به فناوری منجر شود.

دکتر فتوحی، اظهار داشت: در مسیر تبدیل دانش به محصول، ساز و کارهایی وجود دارد که شامل مراکز رشد، مراکز نوآوری، شتاب‌دهنده‌ها و پارک علم و فناوری است که این خط سیر می تواند دانش را تبدیل به محصول و سپس پروتوتایپ نماید که قابلیت تجاری شدن را داشته باشند. خوشبختانه اکنون سازوکارهای آن در دانشگاه وجود دارد.

راه اندازی پارک علم و فناوری

وی از راه اندازی فاز نخست پارک علم و فناوری تا مهرماه خبر داد و گفت: دانشگاه دارای 8 مرکز رشد موفق است که بیش از صد شرکت در این مراکز در حال فعالیت هستند و محصولات آنها تجاری و منجر به فروش شده است. این زنجیره با داشتن پارک علم و فناوری تکمیل می شود؛ چرا که شرکت هایی که محصولات خود را به بازار عرضه کردند پس از آن باید از مراکز رشد خارج و وارد پارک شوند. راه اندازی پارک علم و فناوری، چالش سرمایه‌گذاری کلانی داشت اما خوشبختانه در پردیس یافت آباد دانشگاه، فضای مناسبی (حدود ده هکتار) به آن اختصاص داده شد و مجوزها و مصوبات پارک فناوری دانشگاه گرفته شده که امیدواریم تا پایان شهریور یا مهر فاز نخست آن را به بهره برداری برسانیم. موضوع پارک از مسائل اولویت دار دانشگاه است و امیدوارم تا شش ماه آینده شرکت های زیادی برای حضور در آن با دانشگاه قرارداد بسته باشند. این مسئله پروژه‌ی بزرگی در سطح شهر تهران خواهد بود و برای دانشگاه نیز ارزش و اهمیت زیادی دارد.

بیش از 4 هزار پروژه پژوهشی در سال

دکتر فتوحی، حمایت گری و پاسخگویی را از مهم ترین اقدامات خواند و تاکید کرد: تحقیقات و فناوری دانشگاه مجموعه ستادی و تشکیلات بسیار بزرگی است که بیش از صد مرکز تحقیقاتی، پژوهشکده، دپارتمان‌ها، تقریبا دو هزار عضو هیات علمی و بیش از 4 هزار پروژه پژوهشی در سال را هدایت می کند. این مساله نشان می دهد گستره‌ی موضوع پژوهش و فناوری در دانشگاه بسیار وسیع است و وظیفه ما در این حوزه، حمایت از ذینفعان و بیش از حد دخالت نکردندر محیط است. دانشمندان زیادی در دانشگاه هستند که خود به حیطه کاری خود مسلطند و می دانند چگونه عمل کنند و ما فقط باید به آنها کمک کنیم. وظیفه‌ی ما پاسخگو بودن، منصف بودن و حمایت‌گر بودن است.

عملکرد پیش کنشی

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه، بخش دیگری از فعالیت های حوزه پژوهشی را معطوف به حمایت از بخش های نو و فناور دانست و خاطر نشان کرد: در این میان برخی از حوزه ها بسیار کلان، بدیع و نو هستند که قصد داریم در این بخش proactive عمل کرده و هم افزایی ایجاد کنیم. به هر حال حوزه های دانشی متعددی همچون پزشکی بازساختی، سلول درمانی، ژن درمانی، اومیکس ها، هوش مصنوعی و سلامت و نوروساینس و چندین حوزه دیگر حوزه هایی هستند که عمدتا سرعت پیشرفت در آنها زیاد است و از سرعت بالایی برخوردارند. آنچه در نظر داریم این است که تعدادی از این حوزه های دانشی را انتخاب کرد و تیم های کاری آنها در دانشگاه را کنار هم جمع کرده و ضمن حمایت از آنها بخواهیم برنامه منسجمی با اهداف خیلی روشن را تدوین کنند که در کنار هم و با هم افزایی به سمت یک هدف مشترک با هم کار کنند. قصد دارم در این حوزه های اولویت داری که انتخاب می نیم به صورت فعال در جلسات و برنامه های این حوزه ها حضور داشته باشم و برای ایجاد هم افزایی و کار تیمی در میان آنها برنامه ریزی و کمک کنم.

وی افزود: همچنین در این مسیر از برنامه ها و پروژه های لبه دانشی حمایت مالی فراتر از بودجه‌های مرسوم دانشگاه صورت خواهد گرفت. در نظر داریم در دو، سه یا چهار حوزه لبه دانشی و اولویت دار دانشگاه برای چهارسال آینده تحول ایجاد کنیم و امیدوارم که گروه کاری و شبکه کاری آن به سرعت شکل بگیرد و تبدیل به برنامه ای دو تا سه ساله شوند.

در واقع اگر بخواهم بگویم برای شش ماه آینده برنامه مان چیست، عرض خواهم کرد حمایت و پشتیبانی منصفانه از فعالیتهای محققین و فناوران دانشگاه و پاسخگو بودن برای فعالیت های روتین و جاری دانشگاه از یک طرف و همچنین پیشبرد فعالانه چند برنامه تحقیقاتی در چند حوزه لبه دانشی.

وی با اشاره به ملاک انتخاب حوزه های اولویت دار گفت: ملاک انتخابمان این است که لبه دانشی باشند، در دنیا مهم باشند و پتانسیل جدی تجاری شدن داشته باشند. همچنین در دانشگاه نیز ظرفیت و پتانسیل جدی برای آن وجود داشته باشد چرا که ما فرصت زیادی برای آموختن و یا جذب کردن اعضای هیات علمی و محققین جدید نداریم و نمی توانیم در همه‌ی حوزه‌های لبه‌ی دانشی سرآمد باشیم، از این رو باید انتخاب کنیم که پتانسیل و ظرفیت کدام حوزه ها در دانشگاه بیش از سایر است و در همانها انرژی خودمان را متمرکز کنیم.

دکتر فتوحی در پایان اظهار داشت: من دانشگاه را زنده و پویا می‌بینم، اساتید و دانشجویان آن عموما توانمند و پر انگیزه هستند و بسیار تلاش می کنند و وظیفه‌ی ما فراهم آوردن بستری مناسب برای فعالیت های آنهاست. و من به عنوان عضو کوچکی از مجموعه تحقیقات و فناوری دانشگاه برای آنکه بتوانم از آنها حمایت کنم در راستای فرآوردن تسهیلات قانونی، ایجاد زیرساخت‌ها و اعتبارات لازم، باید از داخل و بیرون دانشگاه را رایزنی حمایت طلبی کنم.